बुटवल, मुइँमान्छेको भूमिकालाई नबिर्सन सरोकारवालाहरुले सुझाब दिएका छन् । भूइँमान्छेको आश्रय, संरक्षण र सुरक्षामा पाटी नेताहरु बाँचेका र पाटी अभियान चलेका एवं सफल भएका बताउदै उनीहरुले यसोि नगर्न ुुझाब दिएका हुन् । नेताहरु आफू र आफ्ना आसेपासेलाई मात्रै समेटेर राज्यसत्ता र सबै सामाजिक संरचना समेत कब्जा गरेको बताउदै उनीहरु अब भुइँमान्छेलाई स्थान दिन सुझाब दिए ।
समानता र समताका जबरजस्त अभियन्ता आसंविधान सभा सदस्य डा. विन्दा पाण्डेद्वारा भुइँमान्छे पुस्तक लेखिएको हो ।
उक्त पुस्तकको मंगलबार बुटवलमा समिक्षा भयो । पत्रकार महिलाहरुको संस्था संचारिका समूह लुम्बिनीले समिक्षा कार्यक्रमको आयोजना गर्यो । नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनमा तल्लो तहका कार्यकर्ताहरूको संघर्ष, त्याग र योगदानलाई केन्द्रमा राखेर लेखिएको पुस्तकलाई समीक्षकहरूले इतिहासको बिर्सिएको अध्याय पुनः लेख्ने प्रयासका रूपमा लिए । उनीहरुले नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनमा सर्वसाधारण कार्यकर्ताहरूले खेलेको भूमिकालाई पुस्तकले सशक्त रूपमा उजागर गरेको बताए। उनीहरूले जनताको बलिदानबिना कुनै पनि आन्दोलन सफल नहुने तर्क राख्दै, इतिहास लेख्दा तल्लो तहका संघर्षशील पात्रहरूलाई उपेक्षा गर्न नहुने धारणा व्यक्त गरे।
कार्यक्रममा समीक्षक ऋषि आजादले कम्युनिस्ट आन्दोलनको सफलता नेताहरूको मात्र योगदान नभइ भुइँमान्छेहरुको योगदान रहेको बताए । “तर वास्तविक नायकहरू त ती भुइँमान्छेहरू हुन्, जसले आफ्नो घरबार गुमाएर, ज्यानकै बाजी लगाएर आन्दोलनलाई जीवित राखे। यो पुस्तक त्यही उपेक्षित इतिहासको दस्तावेज हो।” उनले समतलिय सोचाइले मात्रै सबैको सम्मान हुने बताए ।
साहित्यकार दलबहादुर गुरुङले पुस्तक ऐतिहासिक दस्तावेज भएको बताए । ऐतिहासिक पुनर्लेखनका रूपमा लिँदै उनले भने, “पुस्तकले तल्लो तहका कार्यकर्ताहरूको कथा समेटिएको छ। किताबमा आन्दोलनका असली पात्रहरू ओझेलमा परेकाको घटना छ । यो पुस्तकले त्यही वर्गको आवाज बुलन्द गरेको छ।” उनले यस पुस्तकलाई वास्तविकतासंग जोड्न छोटो अडियो भिडियो मार्फत सबै माझ पुर्याउनु पर्ने बताए ।
कार्यक्रममा समीक्षक इन्दिरा अर्यालले पुस्तकभित्र उल्लेख गरिएका भूमिगत महिलाहरूको संघर्षलाई विशेष रूपमा उजागरग रेको बताइन् । उनले भनिन्, “तत्कालीन भूमिगत आन्दोलनमा महिलाहरूले पुर्याएको योगदानलाई नेतृत्वले सधैं उपेक्षा गर्यो। उनीहरू घर छोडेर, परिवारलाई जोखिममा पारेर आन्दोलनमा होमिए। तर, जब सत्ता परिवर्तन भयो, तिनै महिलाहरू भुले। यो पुस्तकले तिनै महिलाहरूको योगदानको पुनर्मूल्याङ्कन गर्न मद्दत गर्नेछ।”
पुराना कम्युनिस्ट नेता देवेन्द्र घिमिरेले इतिहास नबुझी भविष्य सुरक्षित गर्न नसकिने बताए । उनले आजको पुस्ताले पार्टी निर्माण कसरी भयो र कुन वर्गको त्यागका कारण आन्दोलन सम्भव भयो भन्ने बुझ्नुपर्ने बताए ।
लेखक डा. बिन्दा पाण्डेले ुआश्रय, सुरक्षा र सम्पर्कका सारथि भुइँमान्छे’ पुस्तक ०२८ सालको झापा विद्रोहदेखि ०४६ सालसम्मको कम्युनिस्ट आन्दोलनमा तल्लो तहका कार्यकर्ताहरूको भूमिकालाई समेटेर लेखिएको बताइन् । उनले यो हिजो पार्टीलाई जोगाउन हजारौं जनताले आफ्नो ज्यान जोखिममा राखे, भूमिगत नेताहरूलाई आश्रय दिए, खाना खुवाए, सुरक्षाको प्रत्याभूति गराउका पात्रको कथा भएको बताइन्। “तर, जब सत्तामा पुगियो, तिनै आधारस्तम्भ बनेका कार्यकर्ताहरूलाई बिर्सिए।त्यसैले पुस्तक लेखेर सम्झाउने प्रयास गरेकी हुँ ।”
पुस्तकमा पार्टीको संरचना कसरी परिवर्तन हुँदै गयो, ‘कोअर्डिनेसन केन्द्र’ देखि माले हुँदै नेकपा एमाले सम्मको यात्रा कस्तो रह्यो, कसरी तल्लो तहका कार्यकर्ताहरूको त्यागले आन्दोलनलाई अघि बढायो, तर पछि तिनै कार्यकर्ताहरूलाई कसरी ओझेलमा पारियो भन्ने कुराहरू गहिरो रूपमा उल्लेख छन् ।
संस्था संचारिका समूह लुम्बिनीद्वारा आयोजित कार्यक्रममा बुटवल उपमहानगरपालिका उप प्रमुख तथा नेकपा एमाले केन्द्रीय सदस्य सावित्रादेवी अर्याल, पूर्व उपप्रमुख तथा नेकपा एमाले केन्द्रीय सदस्य गोमादेवी आचार्य, नेकपा एकीकृत समाजवादीका पोलिटव्युरो सदस्य नन्ददलाल बञ्जाडे, एमाले नेता देवी वाग्ले, नेकपा माओवादी केन्द्रका सुजित विक, दिपा विश्वकर्मा सहित लेखक, विश्लेषक, साहित्यकार, पत्रकार, सामाजिक अभियन्ता तथा राजनीतिकर्मीहरूको उल्लेखनीय उपस्थिति रहेको थियो। सहभागीहरूले पुस्तकलाई नेपाली कम्युनिस्ट आन्दोलनका अदृश्य नायकहरूको दस्तावेजको रूपमा लिँदै हरेक राजनीतिक विद्यार्थी, इतिहासविद्, कार्यकर्ता र जनसाधारणले पढ्नुपर्ने पुस्तक भएको निष्कर्ष निकालेका थिए ।
र्यक्रममा संचारिका समूहकी अध्यक्ष अमृता अनमोलले पुस्तक समीक्षा गर्न सहयोग पुर्याउने सबैप्रति आभार व्यक्त गरिन्।
लिंक-
डा. विन्दा पाण्डेद्धारा लिखित ‘भुइँमान्छे’ पुस्तकको बुटवलमा समीक्षा
‘भुइँमान्छे’ पुस्तक समीक्षा : कम्युनिस्ट आन्दोलनका बिर्सिएका नायकहरूको दस्तावेज
‘भुइँमान्छे’ पुस्तक समीक्षा : कम्युनिस्ट आन्दोलनका बिर्सिएका नायकहरूको दस्तावेज
